Burnout-symptomen zijn niet altijd makkelijk te herkennen. Vaak lijken ze namelijk op klachten die meestal vanzelf weer overgaan. Als je eens een keertje niet zo lekker slaapt, of ’s ochtends geen zin hebt om naar je werk te gaan, hoe weet je dan of dit op een naderende burnout duidt… of niet? Voel je je echter een tijdlang wat minder energiek en positief, dan is het verstandig om de vinger aan de pols te houden. Want ondanks dat we veel over burnout weten en allemaal wel iemand kennen die het heeft, kan burnout toch ongemerkt je eigen leven binnensluipen. Mindfulness-expert Marisa Garau geeft in dit artikel aan hoe je mindfulness kunt inzetten om eventuele burnout symptomen snel te onderkennen… en daadkrachtig in te grijpen voordat je in een burnout glijdt.
Goed misIk raakte burned out op m’n 37e, maar pas jaren later kon ik inzien dat ik een heuse burnout had gehad. Op het moment zelf had ik alleen maar veel last van stress en vond ik m’n werk niet leuk… meer leek er niet aan de hand te zijn. Maar er was wel degelijk iets goed mis:
- Het drong niet tot me door dat ik elke ochtend met buikpijn opstond omdat ik bang was voor wat de dag me zou brengen.
- Ik besefte niet dat ik elke weekend overwerkte omdat ik perfectionistisch was en mijn prestaties (in mijn ogen) nooit goed genoeg waren.
- Ik kon niet zien dat ik opgesloten zat in een spiraal van eindeloos ronddraaiende negatieve gedachten.
Schaduwkant
Ik was niet alleen burned out, maar ook blacked out: doof en blind voor alle symptomen die zich elke dag opnieuw aan mij opdrongen. De heftige stress die regelmatig door de oppervlakte heen barstte… daar kon ik natuurlijk niet omheen. Maar die hele brei aan onzinnige en schadelijke overtuigingen die van binnen rond kolkte en angst veroorzaakte, verborg zich in de schaduwkant van mijn bewustzijn.
Onderdrukken
Als je de hele dag druk-druk-druk bent en je afvraagt hoe lang je dit nog gaat volhouden, dan gun je jezelf geen tijd om eens goed naar binnen te kijken en te zien wat er werkelijk aan de hand is. Ik weet van mezelf dat het idee om naar binnen te kijken zó beangstigend was, dat ik dan direct aan een nieuwe to-do-lijst begon om de neiging tot reflectie en zelfonderzoek te onderdrukken. Ik stak liever m’n kop in het zand dan de mogelijkheid te overwegen dat ik misschien het één en ander aan mijn levenshouding zou moeten veranderen. Natuurlijk was dit een vicieuze cirkel: hoe banger ik was om mezelf onder de loep te leggen, hoe meer ik werkte, hoe meer ik streste, hoe meer ik weg moest drukken, etcetera.
Onbekend fenomeen
Dat ik burnout aan het ontwikkelen was, had ik totaal niet door omdat burnout toen een nog vrijwel onbekend fenomeen was en ik geen idee had van de standaard burnout-symptomen, zoals slapeloosheid, alles teveel vinden, oververmoeidheid, prikkelbaarheid, verveling. En omdat ik voor mezelf werkte, was er ook geen HR-manager of bedrijfsarts die me erop kon wijzen.
Buitenaards
Maar natuurlijk moest dit verstoppertje spelen een keer tot een gierende noodstop komen. En zo, toen ik op een dag in een ongekend heldere bui was, besloot ik dat ik genoeg had van m’n succesvolle carrière en stapte uit mijn bloedeigen reclamebureau, wow! De lollyzoete honeymoon van enkele weken vrijwillige werkeloosheid (en rust) kwam echter abrupt tot een einde toen ik me opnieuw zorgen begon te maken: dat ik nu ongetwijfeld de loser van de eeuw was en het nooit meer goed met me zou komen. Gelukkig maakte een vriend van me attent op het voor mij buitenaardse idee van positief denken, en pas na het volgen van de mindfulness-training was ik in staat om mijn levenshouding een totale make-over te geven.
Persoonlijk
Omdat burnout zeer persoonlijk is en niet alle burnout symptomen zich keurig aan de standaard onderzoeksgrafieken houden, is het belangrijk dat je jezelf goed in de gaten houdt om op tijd in te kunnen grijpen als het mis dreigt te gaan.
Zet mindfulness in
Ik heb een eenvoudig stappenplan ontwikkeld waarmee je een start kan maken om, op een mindful manier, de eerste burnout symptomen serieus te nemen en zo uit de greep van die stokoude ik-ben-niet-goed-genoeg-overtuiging te komen.
Stap 1: onderken je situatieAls je op dit moment last hebt van lusteloosheid, piekeren, hartkloppingen, hoofdpijn, vermoeidheid of slapeloosheid, dan is het verstandig om eens goed bij jezelf naar binnen te kijken. Wacht niet tot dit soort burnout-symptomen je volledig gaan overheersen, maar onderken dat dit in je leven speelt. In deze fase hoef je nog niets te ondernemen. Eenvoudigweg onderkennen wat er gaande is, is voldoende. Deze stap is essentieel, want alleen als je je klachten aan jezelf toegeeft kun je later echte veranderingen doorvoeren.
Stap 2: onderzoek je overtuigingAls je inziet dat je altijd over je grenzen gaat om ‘goed genoeg’ te zijn en probeert waardering af te dwingen, kun je jezelf enkele belangrijke vragen stellen, zoals:
- Waarom vind ik eigenlijk dat ik moet presteren?
- Wat gebeurt er als ik eens niet m’n uiterste best doe? Vergaat de wereld dan?
- Hoe zou mijn leven eruit zien als ik niet zo hard zou werken en presteren? Zou me dat misschien ruimte voor meer waardevolle ervaringen geven?
Stap 3: laat je angst losNu je weet hoe faalangst en perfectionisme samenwerken om je het leven zuur te maken, en nu je ook snapt dat je deze overlevingsstrategie als volwassene niet meer nodig hebt, kun je je diepere angst — dat je niet goed genoeg bent — stukje bij beetje loslaten. Met het regelmatig inzetten van mindfulness in alledaagse situaties verminder je al snel je angst en onzekerheid, en bouw je consistent aan een stevig fundament van zelfvertrouwen en weerbaarheid.
Moed
Ik weet uit eigen ervaring dat het een grote stap is om het dominante duo Faalangst & Perfectionisme recht in de ogen te kijken. Het kostte mij jaren, plus talloze trajecten bij artsen en specialisten, voordat ik de moed kon opbrengen om eerlijk naar mijn eigen doen en denken te kijken. Maar dankzij mindfulness lukte dat, en kon ik mijn leven een positieve re-make geven. Probeer de power van mindfulness zelf ook uit, want het zal je bewustzijn stap-voor-stap openen en je zo helpen om je leven naar je eigen voorkeuren vorm te geven.
Meer lezen? Je vindt meer inspiratie en praktisch advies in mijn uitgebreide artikel over burnout symptomen.
Tien jaar lang runde Marisa Garau (52) haar eigen reclamebureau in Amsterdam. Daarna verhuisde ze met haar man en poezen naar Nieuw-Zeeland waar ze internationale bestsellers over mindfulness schrijft. Samen met haar man produceert Marisa haar eigen olijfolie en runt ze haar online Growing Mindfulness platform.
