Wachtend op de metro in Milaan ben ik druk in gesprek met een vriendin. Al grapjes makend lopen we naar een wachtplek die wij als geschikt achten. Uit het niets wordt het licht voor mijn ogen en dan duister, heel erg duister. Mijn hoofd voelt raar, licht, alsof ik van de wereld verdwijn. Het enige wat ik hoor is een verschrikkelijk naar en hard piepgeluid. Zo plotseling als het opkomt verdwijnt het weer.
Langzaam komt het gesuis en geluid terug, zie ik mijn medereizigers geschrokken naar mij kijken en vragen ze of het wel gaat. Paniek. Ik heb het gevoel dat ik stik en ik kan geen kant op. Shit. Eenmaal terug in Nederland blijkt dat ik hyperventileerde. De huisarts geeft me het advies weer even een paar dagen rustig aan te doen en dan zal het weer over gaan. Helaas, dat is niet het geval.
Je hebt twee soorten hyperventilatie.
De eerste is de bekendste: de acute hyperventilatie. Iemand die plotseling veel te snel begint te ademen, veelal wanneer hij/zij in paniek is.
De tweede soort is chronische hyperventilatie waarbij je ongemerkt dagenlang, soms zelf maanden of jaren voordat je er last van krijgt, teveel zuurstof inademt en te weinig uit.
Na mijn eerste burn-out heb ik één terugval gekregen waarbij hyperventilatie optrad. Uiteindelijk heb ik grip kunnen krijgen op het chronisch hyperventileren, maar ik heb zoveel verdrietige verhalen gelezen van mensen die hier al jarenlang last van hebben. Zoveel last dat zij kalmerende medicatie moeten slikken om de dagelijkse dingen te kunnen doen.
De aanleiding tot dit artikel is dat ik las dat ongeveer een miljoen mensen in Nederland last heeft van hyperventilatie! Ik wil praktische ervaringen delen die mij hebben geholpen, zodat jij misschien jezelf of een ander hierbij kunt helpen.
Leefstijl
Allereerst draagt je manier van leven bij aan hyperventilatie. Wist je bijvoorbeeld dat je bij hyperventileren producten met suiker, alcohol, nicotine en cafeïne beter kunt laten staan? Regelmatig bewegen, je conditie opbouwen, voldoende rust (minder prikkels), kleinere maaltijden, minder beeldschermen en meer slaap (tot 10 uur) dragen bij aan herstel.
Oefeningen
Deze oefeningen hebben mij geholpen om weer grip te krijgen op een gezonde ademhaling. Ik begon met opdracht één wel drie keer per dag. Na drie maanden ging het veel beter en kon ik zelfs weer hardlopen.
- Ga op bed liggen en sluit je ogen. Leg je handen op je buik en pas een buikademhaling toe (dus niet borst). Probeer via je neus in- en uit te ademen. Probeer per minuut tussen de zes en tien keer te ademen.
- Begin met een paar minuten en bouw dit uit naar 15 minuten.
- Doe dezelfde oefening maar dan zittend of onder een lichte activiteit zoals bij rustig wandelen.
- Krijg je last bij beeldschermen of lezen, zet dan de wekker en check elke tien minuten een aantal keer je ademhaling. Ga na ieder half uur even een rondje lopen. Bouw dit daarna uit naar een uur.
Sommige zeggen dat yoga helpt. Binnen de yoga beweeg je van positie naar positie op basis van je ademhaling. Hoewel ik wel yoga beoefen die ik dit niet op mijn ademhaling omdat ik ervaren heb dat hyperventilatie hierdoor juist verergerd.
Trigger
Een trigger is de achterliggende reden waardoor je gaat hyperventileren. Uit gesprekken begrijp ik dat het bij iedereen anders is. Voor mij persoonlijk heeft het te maken met overprikkeling en vermoeidheid. Na het burn-out raken ging ik te snel weer vol gas. Hyperventileren is een signaal van mijn lichaam geworden dat ik even anders voor mezelf moet zorgen. De natuur in, beter eten, meer ontspannen.
Ook een bepaalde situatie kan een trigger zijn. Zo kan ik maar een bepaalde tijd in een drukke, luide en warme ruimte zijn voordat ik het gevoel krijg dat ik ‘weg moet’. Het kunnen ook bepaalde mensen, gedrag of taken zijn die teveel van je vragen zoals het halen van een deadline.
(H)Erkennen
Het herkennen van de eerste symptomen is ook erg zinvol. Zo krijg ik bijvoorbeeld hoofdpijn, ga ik veel gapen en zuchten, voel ik me onrustig of moe worden en merk ik dat ik eigenlijk het liefst thuis op de bank zou zitten. Wanneer je weet welke situaties en welke symptomen aanleiding kunnen geven tot hyperventileren kun je vervolgens een plan maken.
Visualisatie
Dit is iets wat ik nog ken uit de sport. Voor een wedstrijd reed ik een race al met mijn ogen dicht. Visualisatie helpt je om je te focussen en om je voor te bereiden op bepaalde gebeurtenissen. Neem een situatie waarin je last van hyperventilatie kunt krijgen. Bedenk wat er dan normaal gesproken gebeurt en wat je eigenlijk zou willen dat er gebeurt. Probeer je voor te stellen wat je dan zou kunnen doen. Kanttekening is wel om je niet alleen doemscenario’s voor te stellen. Probeer altijd positief te blijven waarbij je uitgaat dat jij dit aan kunt!
Delen
Vertel de mensen om je heen wat er met je gebeurt of waar je bang voor bent. Het was voor mij een opluchting toen mensen wisten wat er met mij gebeurde. Plotseling was de druk van de ketel. Ik was niet meer zo bang om in bijzijn van mensen duizelig te worden. Ze wisten het namelijk al dus als het zou gebeuren dan was dat oké. Vanaf dat moment kwam het bijna niet meer voor. Het helpt ook om te filteren. In het begin was het zo heftig dat ik dagen niets anders kon dan op de bank liggen.
Hyperventilatie put je emotioneel uit en zorgt ervoor dat je niet goed vanuit het rationele kan denken, maar vanuit je emotie denkt. Paniekgevoelens komen ook voort uit hyperventilatie, bij mij dan. Sommige dagen kon ik daar zo verdrietig van worden. Het hielp dan als ik dat bij iemand kwijt kon die naar me luisterde en er voor me was.
Net als praten over het hebben van een burn-out lijkt ook hierover niet veel gesproken te worden. Er rust een taboe op die nodig doorbroken moet worden. Natuurlijk zijn er mensen die het niet snappen en blijk geven van onbegrip. Accepteer dat, maar voel je er niet minder om. Hyperventilatie betekent niet dat je zwak, een aansteller of een zeur bent. Nee, alleen jij weet hoe het voelt en onthoud dat.
Als jij een luisterend oor wilt bieden aan iemand die hier last van heeft onthoud dan dat mensen geen oplossingen willen horen, ze willen het alleen maar kwijt. Oordeel niet, maar hoor het zoals het is. Het is niet helpend om een waardeoordeel te geven of het hyperventileren te bagatelliseren. Iemand die hyperventileert kan het namelijk als een bijna-doodervaring beleven, zo heftig kan het zijn. Je kunt je wellicht indenken dat het ongepast is om deze gevoelens voorbij te gaan door bijvoorbeeld te zeggen ‘nou gelukkig ben je verder gezond’.
Ken jij iemand of ben jij iemand met hyperventilatie en kom je er maar niet vanaf. Voor meer informatie kun je kijken op www.buteyko-methode.eu
