We weten inmiddels dat microplastics niet alleen in de oceaan ronddrijven, maar ook in ons lichaam terechtkomen – zelfs in onze hersenen en voortplantingsorganen. Maar er is ook goed nieuws: kleurrijke groenten en fruit kunnen je lichaam helpen zich hiertegen te beschermen.
Microplastics: wat gebeurt er in je lichaam?
Onderzoekers hebben micro- en nanoplastics aangetroffen in ons bloed, longen, hersenen, en zelfs in de eierstokken en teelballen. In een recente studie uit 2024 werd bij 78% van de vrouwen die een vruchtbaarheidsbehandeling ondergingenplastic aangetroffen in de eicelvloeistof. Veel van deze deeltjes zijn zó klein dat ze door het hele lichaam kunnen reizen – en zich kunnen ophopen in gevoelige organen zoals je hormoonstelsel.
Waarom is dat zorgelijk? Omdat deze plastics vaak werken als zogenaamde hormoonverstoorders. Ze bootsen bijvoorbeeld oestrogeen of testosteron na, waardoor processen in je lichaam kunnen ontsporen. Dit kan invloed hebben op onder andere je vruchtbaarheid, stemming, metabolisme en zelfs het risico op bepaalde vormen van kanker.
Uit onderzoek blijkt dat blootstelling aan plastics in verband wordt gebracht met:
- Verminderde vruchtbaarheid
- Vroegtijdige menopauze of een verstoorde cyclus
- Hormoongevoelige kankers zoals borst- of prostaatkanker
- Stemmingsklachten en ontstekingen in de hersenen
- Hart- en vaatziekten
Volgens een rapport uit 2023 zou blootstelling aan plastic en de bijbehorende chemicaliën verantwoordelijk zijn voor ruim 350.000 doden door hart- en vaatziekten in slechts één jaar tijd wereldwijd. Tijd dus om bewuster met dit onderwerp om te gaan.
De kracht van kleur: anthocyanen
Gelukkig biedt de natuur zelf een krachtig hulpmiddel: anthocyanen. Deze kleurrijke plantenstoffen geven bessen, rode kool en paarse groenten hun dieppaarse, blauwe of rode kleur. Ze vallen onder de flavonoïden en staan bekend om hun antioxidante, ontstekingsremmende én hersenbeschermende eigenschappen.
Nieuw onderzoek laat zien dat anthocyanen ook kunnen helpen bij het beschermen van je hormoonbalans tegen de effecten van microplastics.
Ze kunnen:
- Zich binden aan hormoonreceptoren, waardoor schadelijke stoffen minder kans krijgen
- Ontstekingen en oxidatieve schade door plastics verminderen
- Je detoxsystemen ondersteunen (zoals het Nrf2-antioxidantsysteem)
- Je genexpressie positief beïnvloeden op het gebied van hormonen en vruchtbaarheid
Dit is extra belangrijk in weefsels zoals je eierstokken en baarmoeder, waar zelfs subtiele verstoringen van invloed kunnen zijn op je cyclus, eisprong en vruchtbaarheid.
Wat zeggen de onderzoeken?
Hoewel veel onderzoek nog in dieren of laboratoria is gedaan, zien we steeds meer aanwijzingen dat anthocyanen krachtige bondgenoten zijn. Ze kunnen:
- De bloedvaten gezond houden en de bloeddruk verlagen
- De hersenfunctie verbeteren (zoals geheugen en reactietijd)
- DNA-schade verminderen (die onder andere door plastics kan ontstaan)
- De gevoeligheid voor insuline verbeteren (wat relevant is bij hormonale verstoringen)
En specifiek voor de vrouwelijke gezondheid:
- Minder ontstekingen in de eierstokken (relevant bij o.a. PCOS en endometriose)
- Betere rijping van eicellen
- Positieve effecten op spermakwaliteit (in dierstudies)
Hoe krijg je meer anthocyanen binnen?
Je kunt microplastics niet volledig vermijden, maar je kunt je lichaam wél ondersteunen. En dat begint met je bord.
Zo pak je het aan:
1. Kies voor dieprood, paars en blauw
Denk aan:
- Blauwe bessen, bramen, kersen
- Rode druiven, pruimen, rode kool
- Paarse wortels of zoete aardappel
- Aubergine, rode ui, zwarte rijst
2. Combineer met gezonde vetten
Eet je bessen met wat notenboter, of besprenkel je geroosterde paarse groente met olijfolie. Zo worden anthocyanen beter opgenomen.
3. Voeg wat zuur toe
Een beetje citroensap of appelazijn bij je maaltijd helpt om de anthocyanen stabiel en krachtig te houden.
4. Let op met zuivel of banaan
Deze kunnen de werking van anthocyanen verminderen. Dus liever niet samen in die bessen-smoothie als je het maximale effect wil.
5. Voeg vitamine C toe
Combineer met citrus, kiwi of paprika om opname en stabiliteit van anthocyanen te verbeteren.
6. Vermijd overkoken
Hitte kan deze stoffen afbreken. Kies liever voor rauw, stomen of kort bakken. Roosteren mag, zolang het niet te heet wordt.
Tot slot
Microplastics vormen een onzichtbare bedreiging voor onze hormonen, vruchtbaarheid en hersenen. Maar gelukkig is er ook iets wat je wél kunt doen. Je groentelade is geen gewone keukenkast – het is een natuurlijke apotheek. Door kleurrijker te eten geef je je lichaam krachtige tools om zich te verdedigen.
